Türkiye’de uyuşturucu ve organize hatalarda artış

Jandarma’nın vazife yaptığı bölgelerde bu yıl Kasım ayına dek ortalarında uyuşturucu ve organize kabahatin da yer aldığı 40 bin 356 olay gerçekleşti. Kurum bilgileri, cürmün artığını gösteriyor.

Türkiye’de resmi istatistikler, hata oranlarının arttığı ortaya koyuyor. İçişleri Bakanlığı’na bağlı Jandarma Genel Komutanlığı’nın istatistikleri, kara paranın aklanmasından organize suça dek çabucak her alanda işlenen hata sayısının yıllar içinde artığını gösterdi.

DW Türkçe’nin Jandarma’nın aylık olarak yayımladığı datalardan derlediği bilgilere nazaran 2019 yılının Nisan ayından 2023’ün Kasım ayına kadar olan vakit diliminde “kaçakçılık ve organize suç” eksenli olay sayısı, 150 bin 790 olarak kayıtlara geçti. Bu kapsamda 221 bin 705 şüphelinin yakalandığı bildirildi.

Kurumun aylık olarak istatistiğini paylaştığı hatalar çeşitlilik gösteriyor. Bunlar ortasında uyuşturucu, organize kabahat, dolandırıcılık üzere başlıklar yer alıyor. Lakin kabahat sayısının bu bilgilerden daha fazla olduğu düşünülüyor. Çünkü Jandarma’nın aylık olarak açıkladığı datalarda, kimi periyotlara ait ayrıntı bulunmuyor. 2020’nin Temmuz ayı ile 2021’nin Temmuz ve Eylül ayına ait rastgele bir bilginin paylaşılmadığı görülüyor. Kurumun son dört yıla ait paylaştığı faaliyet raporlarında yer alan ayrıntılar ise bilançonun daha ağır olduğunu gösteriyor.

2023’te 40 bin suç

Aylık açıklanan raporlara nazaran, bu yılın Kasım ayına dek toplam 40 bin 356 olay meydana geldi. 53 bin 382 şüphelinin yakalandığı belirtilirken en çok işlenen cürümler ortasında “uyuşturucu” göze çarpıyor. 2023’te yaşanan uyuşturucu kaynaklı olay sayısı, kayıtlara 26 bin 871 olarak geçti. Bu sayıya uyuşturucu kaçakçılığı ve ticareti de dahil.

Jandarma Genel Komutanlığı’nın faaliyet raporlarında “yasadışı ekim” ve “uyuşturucu kaçakçılığı” başlığı altında işlenen kabahatlerin sayısına yer veriliyor. 2019’dan 2022’ye kadar olan müddette, uyuşturucu kaynaklı toplam olay sayısının 85 bin 291 olduğu görülüyor. Bu kabahat kapsamında yakalanan kuşkulu sayısı ise 111 bin 135 olarak söz ediliyor.

Aylık bilgilere nazaran, bu yıl ayrıyeten 185 organize hata olayı gerçekleşti. Faaliyet raporlarına nazaran; 2019 yılında 250, 2020 yılında 245, 2021 yılında 276, 2022 yılında ise 245 organize kabahat olayı meydana geldi. Bu suça ait olarak yakalanan kuşkulu sayısı ise 11 bin 753 oldu.

Aylık istatistiklerde bu yıl “suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi” ise 76 ile tabir edildi. Bu sayı, 2019’da sırf sekiz idi. Bu cürüm, toplumsal medya fenomeni ve zincir hoşluk merkezleri sahibi Dilan Polat ile eşi Engin Polat’ın tutuklanmasıyla gündeme gelmişti.

Bu bilgiler, Jandarma’nın kontrolündeki bölgeleri kapsıyor. Bu alanlarda ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 20’si yaşıyor.

Emniyet bilgileri ne diyor?

Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma üzere cürüm istatistiklerini her ay açıklamıyor. Lakin kurumun faaliyet raporlarında, işlenen kabahatlere ait birtakım ayrıntılar yer alıyor.

Emniyet’in 2022 tarihli faaliyet raporuna nazaran, “Kaçakçılık ve Organize Kabahatlerle Gayret Faaliyetleri” kapsamında 7 bin 81 operasyon düzenlendi. 2022’de Emniyet Hata Gelirleri ile Gayret Ofis Amirliği’nce yapılan çalışma kapsamında, 12 soruşturma evrakının tamamlandığı kaydedildi. Narkotik Kabahatlerle Gayret Başkanlığı’nca hazırlanan bir öbür raporda, 2021’de ülke genelinde uyuşturucuya ait yaşanan olay sayısı 215 bin 771 olarak tabir ediliyor. Geçen yıl ise bu oran, yüzde 14,1’lik bir artışla 246 bin 237’ye ulaştı. Bu kapsamda yakalanan kuşkulu sayısının 313 bin 786 olduğu bildirildi.

Emniyet, ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 80’inin yaşadığı alandan sorumlu.

Eşitsizlik ve yoksullukla bağlantılı

Peki bu istatistikleri nasıl pahalandırmak gerek?

Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Küçük, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, artan kabahat oranları ile toplumsal eşitsizlik ortasındaki bağlantıya değindi. Akademisyen Küçük, “Toplumsal eşitsizliğin derinleştiği, varlıklı ile fakir ortasındaki farklılığın ekstrem bir noktaya ulaştığı durumlarda, kabahat oranlarında artış olur. Devletin kurumları yoksullukla uğraşta yetersiz kalıyorsa, toplumsal kurumlar da çalışamaz hale gelmişse, yasa dışılılık bir çıkış noktası olarak ortaya çıkar” diyor.

Ancak Doç. Dr. Küçük’e nazaran, yalnızca derinleşen eşitsizlik cürüm istatistiklerinin artmasına neden olamaz. Akademisyen Küçük, şu tespiti yapıyor:

“Yoksul olduğunuz vakit, eşitsizlik artığı vakit, siz, kendinize rehberlik edecek, dayanışacak kurum bulamıyorsanız, cürüm daha da artar. Muhakkak ki son periyotta gitgide artan sayılar, kurumlara olan itimadın çürümesiyle alakalı olduğunu söylemek, yanlış bir tahlil olmayacaktır.”

Üstü kapalı çıkarılan afların etkisi

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Adem Sözüer de DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Emniyet’in kabahat datalarını paylaşmadığını, bunun da kabahatin önlenmesine yönelik araştırmaları güçleştirdiğine vurgu yapıyor. Tıpkı vakitte üniversitenin Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü olan Prof. Dr. Sözüer, data muhtaçlığının faillerin tekrar cürüm işlemesinin önüne geçmek için kıymetli olduğuna işaret ederek “Bu olmadan, yalnızca infaz kurumlarını doldururuz. Sonrasında ‘kapasite aşımı oldu’ diye infaz mühletini kısaltarak yok derecesine indiririz. Yeni infaz kurumları yapmak için bütçeden milyonlar sarfiyat. Bu türlü olmaz” tabirlerini kullanıyor.

Ceza hukukçusu akademisyen, “üstü kapalı aflar yapıldığını, bunun da toplumda rahatsızlık duygusu oluşturduğunu” belirtiyor.

Prof. Dr. Adem Sözüer, Türkiye’nin Avrupa’da cezaevlerinde en çok tutuklu ve hükümlü bulunan ülke olduğunu anımsatıyor, “100 bin bireyde 325 kişi, tutuklu yahut hükümlü. Dünyada en çok hükümlü ve tutukluya sahip 17’nci ülkeyiz. Buna karşın hatası önlemekte ne istikamette gideceğimizi bilmiyoruz” diyor.

Suç nasıl önlenebilir?

Cezalandırmaların süratli ve kesin olmasının sağlanması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Sözüer, “Bir başka deyişle, uzun yargılama müddetlerini kısaltmak, hata işleyen ve işlediği sabit olan kişinin kesinlikle infazının yapılması, üstü kapalı af kanunları ile şahıslarda cezasızlık algısı oluşturulmaması. Lakin bu türlü suçluluğun önüne geçebilmek için projeler yapabiliriz, toplumdaki kabahat korkusunu azaltabiliriz” diyerek kelamlarını sonlandırıyor.