Milli Güvenlik Kurulu, Suriye gündemiyle toplandı

Halep’te neler oluyor?

Mart 2020’de Rusya ve Türkiye, İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde ateşkes ilan etmiş; iki ülke ordularının bölgede ortak devriyeler gerçekleştireceği açıklanmıştı.

Şu anda bölgede Türk Silahlı Kuvvetlerine (TSK) ilişkin çok sayıda müşahede noktası bulunuyor.

Bölgede silahlı kümelerle Suriye ordusu ortasında şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Bölgeden aktarılan bilgilere nazaran kelam konusu silahlı kümeler, birinci 48 saatte 20 kilometreye yakın aralık kat etti. 29 Kasım’da ise HTŞ liderliğindeki kümelerin Halep’in kalbine girdiği argüman edildi. Britanya merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi hem silahlı kümelerden hem de Suriye ordusundan çok sayıda kişinin öldüğünü bildirdi. Gözlemevi’ne nazaran birinci iki günde 120’den fazla HTŞ militanı ve yaklaşık 20 SMO üyesi öldü, Suriye ordusu da 60’tan fazla kayıp verdi.

Türkiye temkinli fakat Şam’ı işaret ediyor

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Moskova’nın, silahlı kümelerin saldırısını “Suriye’nin egemenliğinin ihlali” olarak gördüğünü açıkladı. Peskov, “Biz Suriyeli yetkililerin bölgeye bir an evvel sistem getirmesinden ve anayasal sistemi yine tesis etmesinden yanayız” dedi. 

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, Halep’te yaşanan çatışmalarla ilgili açıklamasında “İdlib’e yönelik son devirdeki saldırıların” altını çizdi ve “son günlerde yaşanan çatışmaların bölgedeki gerginliği istenmeyen biçimde artırdığına” dikkat çekti. “Yeni ve daha büyük istikrarsızlıklara yol açılmaması ve sivil halkın ziyan görmemesi, Türkiye bakımından büyük kıymet teşkil etmektedir” diyen Keçeli, “Gelişmeleri, Suriye’nin birliği ve toprak bütünlüğüne atfettiğimiz kıymet ve terörle çabaya verdiğimiz öncelik çerçevesinde çok yakından takip ediyoruz” ifadelerini kullandı. 

Kritik ehemmiyetteki M5 yolu hedefte

Resmî kaynaklara nazaran, silahlı kümeler, Halep ile başşehir Şam ortasındaki ana karayolu kavşağı olan M5’in bir kısmını denetim altına almayı başardı. M5, Suriye’nin Ürdün hududu yakınlarında başlayan ve Türkiye hududu yakınlarındaki Halep’e kadar uzanan otoyol. 

İdlib vilayetini uzunluktan boya kesen ve 450 kilometre uzunluğundaki yol, ülkenin nüfusu en fazla olan dört kentini, Şam, Humus, Hama ve Halep’i birbirine bağlıyor. Savaş öncesinde Suriye’nin ekonomik arterlerinden biri olan M5, ülkenin sanayi merkezlerinden Halep’i de besliyor.

Uzmanlar otoyol aracılığıyla yapılan ticari süreçlerin savaş öncesinde 25 milyon dolarlık günlük hacme sahip olduğunu kestirim ediyor. Otoyol Suriye’nin doğusu ve kuzeyinden ülkenin geri kalan kısımlarına buğday ve pamuk nakliyeciliği için kullanılıyor. Ayrıyeten Ürdün, Suudi Arabistan, Türkiye ve Arap ülkeleriyle ticaret de bu yol üzerinden yapılıyor.

Bölgede hangi güçler bulunuyor?

Suriye, Rusya ve İran; yeni akın dalgasının HTŞ takviyeli silahlı kümelerin Halep’in denetimini büsbütün ele geçirmesine yol açabileceğinden telaş ediyor.

İran İhtilal Muhafızları’nın kıymetli kumandanlarından Kioumar Pourashemi’nin Halep’teki çatışmaların birinci saatlerinde öldürüldüğü bildirilirken, Rus hava taarruzları bilhassa Suriye ordusunun değerli bir akaryakıt üssünün bulunduğu Han Al-Asal’da ağırlaştı.

Şam idaresi, Rusya tarafından eğitilen ve evvelden “Kaplan Kuvvetleri” olarak bilinen 25. Özel Kuvvetler Tümeni’ni bölgeye konuşlandırdı. Şam tarafından konuşlandırılan birlikler ortasında Filistin Kudüs Tugayı ve Rus imali çağdaş T-90 tankları ve T-72’nin geliştirilmiş versiyonlarıyla donanmış 4. Suriye Tümeni yer alıyor.

Yıllardır İdlib’i denetim eden ve eski ismi El-Nusra Cephesi olan, kendilerini cihatçı olarak tanımlayan HTŞ, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun “terör organizasyonları” listesinde bulunuyor. Türkiye de HTŞ’yi “terör örgütü” olarak kabul ediyor. 

Türkiye-Suriye olağanlaşma çabaları

Saldırılar, Türkiye ile Suriye ortasında olağanlaşma gayretlerinin hızlandığı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşme isteğinin lisana getirildiği bir periyotta gerçekleşiyor. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan son olarak Suudi Arabistan ve Azerbaycan’a yaptığı ziyaretlerin akabinde uçakta gazetecilere yaptığı açıklamada “Hâlâ Esad ile görüşmeyi umuyorum. Zira Suriye ile Türkiye ortasındaki terör yapılarını yok etmemiz gerekiyor. Suriye’de adil ve kalıcı bir barışın temeli var. Bunu sağlamak için atılacak adımlar net ve açıktır. Olağanlaşma için Suriye tarafına elimizi uzattık. Bu olağanlaşmanın Suriye topraklarında barış ve huzurun kapılarını açacağına inanıyoruz” demişti. 

Rusya ile Türkiye ortasında uyuşmazlık mı var?

Kremlin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksander Lavrentiyev, geçtiğimiz haftalarda yapılan Astana22 toplantısı sırasında Rus haber ajansı Tass’a verdiği röportajda Türkiye’ye Suriye’de “işgalci güç” demişti. Rusya, kendi güçleri ve İran güçleri dışındaki tüm askerî varlıkları “işgalci” olarak tanımlıyor ancak Astana paydaşlığı Moskova’nın Ankara’yı açıktan bu biçimde tanımlamaktan uzak durmasını sağlıyordu.