Ertuğrul Özkök: Antakya’da 2000 yıl ortayla ayakta kalan iki duvarın sırrı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Şimdi size anlatacaklarımın bir kısmını tahminen birinci sefer okuyacaksınız.

Önceki gün birinci kez dinlediğimde benim hislerim şu olmuştu:

Önce karamsarlık… Sonra şaşkınlık… Sonra hüzün…

Ama en sonunda da umut…

Konu Antakya…

6 Şubat gecesi yaşanan felaketten 22 ay sonra, daha evvel yalnızca bir kere görüp aşık olduğum kentteyim.

24 saat boyunca gördüklerim, dinlediklerimi sizinle paylaşmak istiyorum.

30 ay sonra tıpkı odada gördüklerim

Antakya ziyaretine kaldığım otelden, yani ünlü Müze Oteli’nden başlayacağım.

Çünkü orada 2000 yıl ortayla gerçekleşen iki mucizeyi gözlerimle gördüm.

O odaya birinci kere 5 Mayıs 2022 günü girmiştim.

Bana nazaran bütün dünyada otelcilik ve müzecilik anlayışını kökten sarsan harikulade bir vizyonunun eseri bu otel.

Depremin sonraki günü, mimarı Emre Arolat’ı arayıp durumu sormuştum.

“Otel ayakta lakin kent harabeye döndü. O nedenle biz ayaktayız demek bile zoruma gidiyor” demişti.

Şimdi sarsıntının üzerinden 22 ay geçti ve artık durumun ne olduğuna bakabiliriz.

Otel dimdik ayakta lakin güya bir şey uçup gitmiş gibi

Evet otel dimdik ayakta…

Her şey 6 Şubat saat 04.17’den evvelki üzere yerli yerinde.

Ama ortada büyük, çok büyük bir fark var.

Sanki otelin yaşama sevinci uçup gitmiş gibi…

Mahzun bir hali var bu mimarlık olağanüstüsü binanın…

Ruhu mu gitmiş, hevesi mi kaçmış, sevincini mi kaybetmiş karar veremedim.

Sadece otel değil, altındaki 2000 yıllık tarih de ayakta

Fiziki olarak bakınca beni çarpan birinci iki şey şu.

Otel sapasağlam ayakta…

Sadece o bina değil, altındaki Helenistik çağa ilişkin kalıntılar da motamot dimdik ayakta.

Yani ortalarında 2000 yıl vakit farkı olan bu iki yapı 6 Şubat sarsıntısına direnmiş.

Bir düşünün…

Altındaki yapı bir kamu binası

Otelin altında kalıntılar MS 4-5 yılına ilişkin.

Yani 2020 yıl öncesine gidiyor.

Şehirdeki forumun bir kısmı burası.

Yani bir kamusal yapı…

İnsan içinden “Demek ki 2020 yıl evvel müteahhit gereç çalmamış” demek geçiyor.

Otelin sahibi o geceyi anlatıyor

Otelin sahibi ailenin üyesi Sabiha Asfuroğlu Abbasoğlu’na o geceyi sordum.

Bina gidip gelmiş…

Bütün camlar patlamış.

Tesisatta kıymetli hasar meydana gelmiş.

Ama bina sapasağlam ayakta kalmış.

“Uzun mühlet binalara giremedik, otomobillerde yattık” diyor.

Kalıntılar ayakta, müzedeki yapıtlarda çatlak bile yok

Ya aşağıdaki tarihi kalıntılar?

Yüzde 5 kadar küçük bir hasar meydana gelmiş.

Aşağıda Kültür Bakanlığı’na ilişkin müze kısmında vitrinler içinde sergilenen yapıtlara hiçbir şey olmamış. 

Peki 2000 yıl ortayla bu iki yapının böylesine büyük bir zelzelede ayakta kalmasının sırrı nedir?

Hadi “tarihi kalıntıların zati yalnızca duvarları ve temel yapıları kalmıştı” diyebilirsiniz..

Ama kalan duvarlar da kolaylıkla yıkılabilecekken nasıl hiç hasar meydana gelmemiş?

Restorasyona uğrayan kısımlar neden dimdik ayakta…

Büyük bir ihtimalle, üzerine inşa edilen muazzam çelik konstrüksiyonun derinlere giden çelik masraf taşıyıcı kolonları onları da korudu.

Böylece hem tarihi kalıntılar kurtuldu.

Hem de bu türlü vakitlerde meydana gelebilecek yağmalama yahut kaybolma olayları önlendi. 

Bu sırrı şahsen o binayı sıfırdan bilenlerden sordum.

İlk sırrı binanın mimarı Emre Arolat açıklıyor

Hikâyesini daha evvel binanın mimarı Emre Arolat’tan dinlemiştim.

Önceki sabah onu arayıp, “Seni kutluyorum Emre. Muazzam bir iş başarmışsın” dedim.

Verdiği karşılık şuydu:

“Beni değil, oteli yapan Asfuroğlu ailesini kutla. Binanın sarsıntıya destekli olması için gereken maliyetler çok yükselmişti. Büyük mali fedakârlığa katlandılar.”

İkinci sırrı otelin sahibi aile açıklıyor

Burun üzerine kümenin turizm yatırımları CEO’su Sabiha Asfuroğlu Abbasoğlu’nu arayıp Arolat’ın karşılığını aktardım.

Onun da yanıtı şu oldu:

“Emre Bey’e teşekkür ederim. Lakin bizim de Emre Beyin de teşekkür etmemiz gereken bir üçüncü kişi daha var. Binanın statik mühendislik hesaplarını yapan Bülent Deveci… Otel yapılırken baskı ve zorlamaları ile bizi canımızdan bezdirdi. İllallah dedirtti. Ancak işte sonuç bu oldu. Bina ayakta…”

Böylece 2000 yıl sarsıntılara direnen duvarların üzerindeki bu yeni binanın sarsıntıya direnme sırrı da ortaya çıktı.

İşini önemli yapan ve takip eden mimar.

İşini çok güzel yapan ve takip eden bir mühendis.

Ve bu iki titiz insanın önlerine getirdiği maliyet artışlarına itiraz etmeyen bir yatırımcı.

Gizli kapaklı bir illuminati sırrı değil yani.

Basit bir gerçek.

22 ay sonra otelin doluluk oranı nedir?

Depremin üzerinden 22 ay geçti.

“Şu an doluluk oranı yüzde kaç?” diye sordum.

Biraz hüzünle yüzüme baktı ve “Hâlâ yüzde oranından bahsedeceğimiz bir doluluk noktasında değiliz… Yalnızca gelen birtakım heyetler kalıyor otelde… Eski günlere daha oldukça vaktimiz var. Lakin bina ayakta, biz de ayaktayız” dedi.

24 saat boyunca otelde çalışanları gözlemledim.

Hemen hepsinin yüzünde beşere huzur ve umut veren bir optimistlik var.

Bir kat görevlisinin bir tebessümle verdiği umut

Kaldığım odanın kat görevlilerinden biriyle konuşuyorum.

Adı Nebiha Esin…

Güleryüzlü bir genç bayan.

Hani şu işini güler yüzlü ve severek yapan insanlardan biri.

“Çok acı günler geçirdik lakin altından kalkacağız inşallah” diyor.

Antakya’da konuştuğum insanların birçoklarında bu havayı gördüm.

İnanın 24 saat boyunca sık sık ağladım.

Kızı yanında ölen bir otel çalışanın hikâyesi

Çalışan bayan çalışanından biri sarsıntıda kızını kaybetmiş.

Bir kızının da ayağı kesilmiş.

Otelin CEO’su, “Öyle azimle ve umutla çalışıyor ki, emin olun hepimizin motivasyon kaynağı oldu” diyor.

Otelin altındaki müzede bir su künkünün anlattığı hikâye

Otelin altındaki müzeyi birinci kez gezdim.

O kalıntıların içinde, arta kalan sokaklarında dolaşmak çok tuhaf bir his.

Kim bilir kaç sarsıntı, kaç inanç, kaç insanlık felaketi gördü bu coğrafya…

Müzede, o kalıntılardan çıkan eserler de sergileniyor. Çabucak hepsi çok yeterli korunmuş.

Beni en çok su künklerinin sergilendiği vitrin etkiledi.

Düşünün bu kentte MS 3-4 yıllarında yapılan bu kamusal forumda bu türlü bir altyapı varmış.

Instagram’da paylaştığım o şahane ışıklı ırmak yok artık

Oradan kentte dolaşmaya çıkıyorum…

Depremden 9 ay evvel geldiğimde beni en çok etkileyen yerlerden biri eski Meclis binasının bulunduğu bölgeydi.

Nehir masmavi ışıklandırmıştı.

Eskişehir eski Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen gelmişti aklıma.

“Burada da bir Porsuk mucizesi yaratılabilir” diye düşünmüştüm.

Oradan çektiğim bir gece panoramasını Instagram hesabımdan paylaşmıştım.

O gece mavisi mükemmel ışık yok artık.

Bölge bir harabeye dönmüş.

Biraz ilerideki sokaklarda gördüğüm “Ama başımız ne güzel” yazılı kusursuz grafittiler silinmiş gitmiş. 

Bugün kapkaranlık hale gelen Orta Doğu bölgesinde ışıl ışıl parlıyordu bu kent.

Şimdi ağır bir toz bulutu altında.

Neşesini kaybetmiş.

İlk izlenimim: 22 ay boyunca buraya bir tek taş konmamış

İlk izlenimim şu oluyor…

Depremin üzerinden 22 ay geçti, lakin bu kente çivi bile çakılmamış.

Gastronomi çarşısında üç beş baharatçı dükkânı, üç beş lokanta…

Bir vakitler rengarenk şemsiyeler altında dolaştığınız sevinçli sokaklar ağır sokaklarının feri sönmüş.

Şehirde birinci izlenimim buydu.

Meğer bu birinci izlenimim çok yanıltıcıymış.

Çünkü öğlenden sonra kenti gezmeye başlayınca apayrı şeyler gördüm.

İkinci izlenim: Burası güya dünyanın en büyük şantiyesi

Önce şunu söyleyeyim.

Hayatım boyunca hiçbir yerde bu kadar çok inşaat vincinin çalıştığını görmedim.

Şehrin yeni inşa edilen kısımları adeta bir science fiction sineması gibi…

En yüklü çalışmayı TOKİ yapıyor.

Ayrılırken şundan emindim.

En geç bir yıl içinde Antakya yine ve çağdaş biçimde ayağa kalkar.

Öğleden sonraki hissiyatım da şudur:

Devletimize teşekkür ediyorum. 

Verdiğimiz vergiler, yapılan yardımlar en azından burada yerine ulaşıyor.

Ayrıca mimari projeleri de hoş.

Cenazelerini birebir mezarlığa gömen insanların kültürü ne olacak?

Tabii herkesin başındaki soru şu.

Burası tarihi bir kent.

Hristiyanlığın birinci yerleşim yerlerinden.

Burası, Müslüman, Hristiyan, Musevi demeden cenazelerini tıpkı mezarlığa gömen insanların medeniyetinin yükseldiği bir kent.

Acaba kentin o tarihi çizgisi korunabilecek mi?

Çevremdeki muhalif insanların birçoklarında bu kuşku var.

İtiraf etmem gerekirse benim başımda da var.

Orada gördüğüm tablo şudur:

Kültür ve Turizm Bakanı’nın fotoğraflı tarihi panolar için verdiği talimat

Tarihi bölgenin etrafı yüksek panolarla çevrilmiş.

Panoların üzerinde TOKİ’nin imzası var.

Üstüne oradaki tarihi yapıları gösteren fotoğraflar konmuş.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy geldiğinde şu talimatı vermiş:

“Bu panoların üzerine fotoğrafını koyduğunuz tarihi binalar tıpkı bu türlü göründüğü üzere yapılacak. En küçük detayları bile görecek vatandaş. Bir vazo resmi mi koydunuz, proje bittiğinde onun birebirini da yapılmış olarak göreceğim.”

Şehirde birinci restore edilen tarihi bina da Katolik kilisesi olmuş.

Şimdi mescitler de tamamlanıyor.

Norm Ender’in “Parla”sı artık Türkiye’nin yeni marşı olmuş

Antakya’ya Saran Grubu’nun Yönetim Kurulu Lideri Sadettin Saran’ın davetlisi olarak gittim.

Saran Anadolu’nun her yerinde spor salonları yaptırıyor.

Burada 26’ncı salonunu açtı.

Salonlarının hepsinin ismi Atatürk Spor Salonu oluyor.

Hepsinde de çok hoş bir çocuk kalabalığı var.

Açılışta bir defa daha gördüm ki, İzmirli sanatçı Norm Ender’in Cumhuriyet’in 100’üncü yıl için bestelediği “Parla” Türkiye’nin yeni “Onuncu Yıl Marşı” olmuş.

Bütün merasim boyunca o marş çaldı.

Ayrıca Hatay Akademi Senfoni Orkestrası’nın Oda Müziği kümesi da küçük bir konser verdi.

Orkestrada kızların sayısının daha fazla oluşu da çok hoşuma gitti.

Yeni jenerasyon valiler devletin değil, Cumhurbaşkanı’nın valileri

Törene Hatay Valisi Mustafa Masatlı da katıldı.

Depremden 20 gün sonra buraya vali tayin edilmiş.

Konuştuğum Antakyalılardan aldığım hava, vatandaş valiyi seviyormuş.

Çalışkan bir vali olduğu konusunda bir görüş birliği var.

Konuşmasında sık sık Cumhurbaşkanı Erdoğan’a atıf yapmasından anlıyorum ki, Güçlendirilmiş Cumhurbaşkanlığı sisteminin yeni jenerasyon valilerinden biri.

Yani artık “devletin valisi” anlayışının yerini “Cumhurbaşkanı’nın valisi” anlayışı almış.

Cumhurbaşkanı devleti temsil ettiğine nazaran, bu da olağan değil mi diye sorabilirsiniz…

Ben devletin valisi kavramını ve anlayışını tercih edenlerdenim.

Valinin konuşmasında dikkatimi çeken eksiklik

Konuşmasında sarsıntı sonrası katkıları için Cumhurbaşkanı’na, özel şirketlere, vatandaşlara, yardın eden öteki ülkelere ve sivil toplum kuruluşlarına teşekkür etti.

Ancak dikkat ettim, iki teşekkür konuşmasında da belediyelerden hiç kelam etmedi.

Oysa hepimiz biliyoruz ki 6 Şubat sabahından itibaren oralara devletten evvel belediyeler girdi.

Bunlar yalnızca CHP’li belediyeler değildi. AKP’li, MHP’li belediyeler de vardı.

Nitekim kentte gezerken gördüm, Konya ve Bursa belediyeleri hâlâ kentte çalışıyor.

Eminim diğer belediyeler de vardır.